دیوان فوتبال جدید فیفا: تغییرات کلیدی و مسائل عملی برای وکلا

مقدمه

در ماه می 2021، کنگرۀ فیفا تغییرات متعددی را در اساسنامه و مقررات تعیین وضعیت خود اعمال نمود. یکی از این تغییرات مهم، بازطراحی نهادهای حل اختلاف فیفا بود. اتاق حل‌وفصل اختلاف (Dispute Resolution Chamber) و کمیتۀ تعیین وضعیت (Players’ Status Chamber) ذیل عنوان نهادی با نام «دیوان فوتبال» (Football Tribunal) قرار گرفتند، که بازوی سومی هم در کنار آنها برای رسیدگی به اختلافات مربوط به ایجنت‌ها (Agents Chamber) به آن اضافه شده است.

با صدور بخش‌نامۀ شمارۀ 1769 در تاریخ 10 سپتامبر 2021، فیفا به این تغییرات اثر رسمی بخشید و اعلام نمود که دیوان فوتبال (FT) براساس مقررات آیین دادرسی دیوان فوتبال (FT Procedural Rules) از تاریخ 1 اکتبر 2021 کار خود را آغاز خواهد کرد. آیین دادرسی دیوان فوتبال، به‌میزان قابل توجهی، مفاد آیین دادرسی سابق کمیتۀ تعیین وضعیت و اتاق حل اختلاف را در بر گرفته است. 

آیین دادرسی دیوان فوتبال ترکیب و ساختار دیوان فوتبال را به همراه مقررات اجرایی خاص هر کدام از سه کمیته گرد آورده است.

این مقاله که ترجمه شده‌ی مطلبی از آقایان تیران گوناواردنا و رستم ستنا است تلاش می‌کند تا نگاهی به ساختار دیوان جدید فوتبال بیندازد، و نوع اختلافات مورد رسیدگی نزد هر اتاق را، به‌نحوی که برای مخاطب قابل فهم باشد، تشریح کند. به جای خلاصه کردن آیین دادرسی دیوان فوتبال، نویسندگان قصد اشاره به تغییرات مهم و مسائل عملی آن برای مخاطبان آن از گروه‌های مختلف مانند بازیکنان و ایجنت‌ها دارند.

این مقاله به‌طور خاص به مسائل ذیل می‌پردازد:

1. الف: ساختار دیوان فوتبال
2. ب: تغییرات مهم و مسائل عملی آن شامل:

• اعلام دلایل و مستندات تصمیم بعد از پرداخت هزینه‌های رسیدگی 
• مسائل ابتدایی رسیدگی
• دادرسی رایگان برای افراد حقیقی
• میانجی‌گری 
• درخواست‌های رگولاتوری (Regulatory Applications)

1. ج: نتیجه‌گیری

الف: ساختار دیوان فوتبال فیفا

دیوان فوتبال متشکل از سه اتاق {کمیته} است: اتاق حل‌وفصل اختلاف (DRC)، کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC)، و اتاق تازه‌تأسیس ایجنت‌ها (AC)

• اتاق حل‌وفصل اختلاف یا همان DRC ، مجموعاً متشکل از 33 عضو است (یک نفر رئیس، دو نفر نائب رئیس و 15 نمایندۀ از طرف هرکدام از بازیکنان و باشگاه‌ها، که به‌ترتیب، با درخواست اتحادیه‌ی بازیکنان و فدراسیون‌های عضو، باشگاه‌ها و لیگ‌ها تعیین می‌شوند)؛
• اتاق وضعیت بازیکنان یا همان PSC، در حال حاضر متشکل از32 عضو است (یک نفر رئیس، یک نفر نائب رئیس و 30 نفر عضو)؛ و
• ترکیب تشکیل‌دهندۀ اتاق ایجنت‌ها یا همان AC، توسط شورای فیفا مشخص خواهد شد که احتمالاً بعد از تأیید و اجرایی شدن مقررات جدید ایجنت‌های فیفا، و به گمان نویسندگان این مقاله در سال 2022، خواهد بود.

هرکدام از این نهادها، با توجه به شرایط مشخص‌شده، صلاحیت رسیدگی به اختلافات در بُعد بین‌المللی را دارند، و همان‌طور که در مادۀ 22 مقررات وضعیت و نقل‌وانتقال فیفا (RSTP) به آن تصریح شده است، صلاحیت این نهادها می‌تواند به نحو ذیل دسته‌بندی شود:

لازم به ذکر است که مادۀ 2(2) آیین دادرسی دیوان فوتبال اکنون به‌روشنی بیان می‌کند که: «در مواقعی که دربارۀ اینکه کدام اتاق صلاحیت رسیدگی را داراست اختلاف هست، رئیس دیوان فوتبال به موضوع رسیدگی و تصمیم خواهد گرفت.» بنابراین، این‌طور به نظر می‌رسد که ارجاع نادرست به یکی از اتاق‌های دیوان فوتبال براساس یک شرطِ رسیدگی به اختلاف یا به‌عنوان یک ادعا به فیفا، روی‌هم‌رفته و به‌خودی‌خود عدم صلاحیت آن اتاق  دیوان فوتبال محسوب نخواهد شد و رئیس دیوان فوتبال می‌تواند صلاحیت رسیدگی به اختلاف موردنظر را مشخص و آن را به اتاق واجد صلاحیت دیوان فوتبال ارجاع دهد تا بتوان براساس ماهیت تصمیم گرفت. 

این موضوع با رویۀ رسیدگی فیفا مطابقت دارد که تأیید می‌کند ارجاع نادرست به یکی از نهادهای فیفا به‌خودی‌خود شرط داوری را ابطال نخواهد کرد. 

ب: تغییرات کلیدی و مسائل عملی آن

اعلام دلایل و مستندات تصمیم بعد از پرداخت هزینه‌های رسیدگی:

به‌عنوان یک قاعدۀ عام، نهادهای فیفا تنها نتیجۀ تصمیم خود را بیان می‌کنند، بدون اینکه اشاره‌ای به دلایل و مستندات مکتوب آن کنند. بر این اساس، طرفین رسیدگی می‌توانند ظرف 10 روز از اعلام نتیجۀ تصمیم، درخواست اعلام دلایل تصمیم کنند (این کار در صورتی که هزینه‌های رسیدگی را پرداخت کرده باشند ممکن است)، وگرنه، تصمیم نهایی و لازم‌الاجرا خواهد بود، آن هم با طرفین اختلافی که با این کار خود دیگر فرصت اعتراض نزد دیوان داوری ورزش (CAS) را هم از دست داده‌اند. لازم به ذکر است که براساس مقررات اجرایی دیوان فوتبال، مهلت پرداخت هزینه‌های رسیدگی که پیش از این 20 روز بود، به 10روز کاهش یافته است.   

مادۀ 15(6) آیین دادرسی دیوان فوتبال، با اینکه فی‌نفسه مقررۀ جدیدی محسوب نمی‌شود، اما یک مقررۀ کلیدی است. این ماده تصریح می‌کند که تنها طرفی از اختلاف که درخواست دسترسی به دلایل و مستندات تصمیم را کرده و بالطبع سهم خود از هزینه‌های رسیدگی را ظرف 10 روز پرداخت کرده باشد، نسخه‌ای از تصمیم مستدل و مستند را در اختیار خواهد گرفت.

قبل از اعمال این تغییر در نسخۀ 2019 آیین دادرسی سابق، نسخه‌ای از تصمیم مستند و مستدل در اختیار تمام طرفین پرونده قرار می‌گرفت، فارغ از اینکه درخواست کرده باشند یا اصلاً سهم خود از هزینه‌‌های رسیدگی را پرداخت کرده باشند. در عمل، این موضوع به «راه فرار» از پرداخت هزینه‌های رسیدگی تبدیل شده بود. اگر یک طرف در مورد اینکه آیا می‌خواهد به تصمیم اعتراض کند تردید داشت (برای مثال اگر تنها در بخشی از پرونده در فیفا پیروز شده بود) تا زمانی که یکی از دیگر طرف‌های اختلاف دلایل را درخواست می‌کرد، او می‌توانست از درخواست خودداری کند (در نتیجه سهم خود از رسیدگی را پرداخت نکند) اما در عین حال همزمان می‌توانست به محض انتشار تصمیم مستدل و مستند، از آنها استفاده و بر آنها اتکا کند. 

این راه فرار از پرداخت هزینه‌های رسیدگی، هم‌اکنون مسدود شده است. اگر یک طرف بخواهد حق اعتراض خود را حفظ کند، باید دلایل و مستندات را درخواست و صدالبته سهم خود از هزینه‌های رسیدگی را پرداخت کند. البته اگر یک طرف حاضر به درخواست نشود و هزینه را پرداخت نکند، فیفا به او این موضوع را اطلاع خواهد داد که دلایل به دیگر طرف اختلاف اعلام شد‌ه‌اند، اما دیگر نسخه‌ای از آن در اختیار وی قرار نخواهد گرفت. 

لازم به ذکر است که با توجه به تغییرات اعمال‌شده در هزینه‌های رسیدگی در فیفا، این تغییر برای مسدود کردن راه فرار از پرداخت هزینه‌های رسیدگی، تنها اختلافات از نوع باشگاه در برابر باشگاه را تحت تأثیر قرار خواهد داد (چرا که براساس مقررات جدید، رسیدگی به اختلافات راجع به اشخاص حقیقی رایگان خواهد بود).

 مسائل مقدماتی رسیدگی

مادۀ 19 آیین دادرسی دیوان فوتبال این قدرت را به دبیرخانۀ فیفا اعطا می‌کند که مشخص کند:

- آیا اتاق مربوطه به‌وضوح صلاحیت رسیدگی را دارد یا نه؛ و/یا

- ادعای مطروحه مشمول مرور زمان شده است یا نه (براساس مادۀ 23(3) مقررات وضعیت و نقل‌وانتقال بازیکن فیفا (FIFA RSTP)، محدودیت زمانی برای طرح اختلافات نزد دیوان فوتبال دو سال از زمان وقوع اختلاف است).

بر این اساس، دبیرخانۀ فیفا برای تصمیم‌گیری سریع، بعد از مشخص شدن تکلیف مسائل ابتدایی و برای اینکه وارد بررسی ماهوی پرونده شود، پرونده را به رئیس اتاق مربوطۀ دیوان فوتبال ارجاع می‌دهد.

این یک قدم مثبت و دلگرم‌کننده به سوی نیل به کارآیی رسیدگی است، چرا که طرفین دیگر (برخی اوقات حتی برای ماه‌ها) متتظر ارجاع پرونده به عضو/پنل مربوطه از اعضاء اتاق حل‌وفصل اختلاف یا کمیتۀ تعیین وضعیت (DRC/PSC) بعد از مشخص شدن تکلیف مسائل ابتدایی پرونده توسط رئیس، نخواهند شد.

رسیدگی رایگان برای اشخاص حقیقی

مادۀ 25(1) آیین دادرسی دیوان فوتبال مقرر می‌کند که: «رسیدگی‌ها در مواردی که حداقل یکی از طرفین اختلاف بازیکن، مربی یا ایجنت بازیکن یا ایجنت مسابقات باشد، رایگان است.» به بیان دیگر، رسیدگی‌ها برای اشخاص حقیقی رایگان است. 

هزینه‌های رسیدگی دیوان فوتبال را می‌توان به‌صورت ذیل دسته‌بندی کرد:

- «هزینۀ شروع به رسیدگی» که در زمان شروع پرداخت می‌شود (براساس ارزش مالی موضوع اختلاف، از 1000 تا 5000 دلار امریکا)

- «هزینه‌های رسیدگی» که بعد از اعلام تصمیم پرداخت می‌شود (براساس ارزش مالی موضوع اختلاف، از 5000 تا 25000 دلار امریکا)

پیش از این، براساس آیین دادرسی سابق، اختلافات نزد اتاق حل‌وفصل اختلاف (DRC) همیشه به‌صورت رایگان مورد رسیدگی قرار می‌گرفتند و اختلافات نزد کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC) با پرداخت هزینۀ شروع به رسیدگی و هزینه‌های دادرسی که محاسبه می‌شد، مورد رسیدگی قرار می‌گرفتند. ذیل مقررات قبلی، اختلافات راجع به مربیان و ایجنت‌ها نزد کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC) مطرح می‌شدند و این رسیدگی‌ها رایگان نبودند. 

بنابراین، با آمدن مادۀ 25(1) آیین دادرسی دیوان فوتبال، مربیان، ایجنت‌ها، و ایجنت‌های مسابقات هم از رسیدگی رایگان بهره‌مند شدند. 

با این حال، لازم به ذکر است که با توجه به مادۀ 25(3) آیین دادرسی دیوان فوتبال، «هزینۀ شروع به رسیدگی برای رسیدگی نزد کمیتۀ تعیین وضعیت(PSC) باید پرداخت شود، مگر اینکه رسیدگی مربوط به درخواست‌های رگولاتوری باشد.» همان‌طور که پیش از این اشاره شد، و با توجه به مادۀ 22(1)(C) مقررات وضعیت و نقل‌وانتقال بازیکن فیفا (RSTP)، کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC) همچنان صلاحیت رسیدگی به اختلافات راجع به مربیان را دارد. ظاهراً، بین مادۀ 25(1) و مادۀ 25(3) آیین دادرسی دیوان فوتبال در مورد هزینه‌های رسیدگی به دعوای یک مربی (و در واقع ایجنت مسابقات) تعارض وجود دارد.

نویسندگان مقالۀ حاضر، این مسئله را با فیفا مطرح کردند، و در پاسخ اعلام شد که پرداخت هزینۀ شروع به رسیدگی برای اختلافاتی که مربیان و ایجنت‌های مسابقات در آن به‌نحوی درگیر هستند نیاز نیست. به این ترتیب، مادۀ 25(3)، وقتی در پرتو مادۀ 25(1) مورد نظر باشد، بر رسیدگی‌هایی که مرتبط با مربیان یا ایجنت‌های مسابقات هستند اعمال نخواهد شد، حتی اگر موضوع مورد اختلاف نزد کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC ) مطرح شود. 

 میانجی‌گری

یک تغییر مهم که توسط آیین دادرسی دیوان فوتبال به وقوع پیوست، اضافه کردن میانجی‌گری به‌ فرآیند رسیدگی به اختلاف در فیفا است. در حالی که آیین دادرسی قبلی امکان تهیۀ طرح درخواست با طرفین توسط فیفا در جایی که اختلافات، مسائل حکمی و موضوعی پیچیده‌ و چالش‌برانگیزی ندارد، یا در پرونده‌هایی که رویۀ رسیدگی روشنی وجود دارد (اتفاقاً این مورد در مادۀ 20 آیین دادرسی دیوان فوتبال هم آمده است) فراهم کرد، آوردن میانجی‌گری در مقررات جدید یک قدم روبه‌جلو در مسیر فراهم نمودن رسیدگی به اختلافات سریع و دوستانه است.

براساس مادۀ 26 آیین دادرسی دیوان فوتبال، «اگر رئیس دیوان فوتبال مقتضی بداند، می‌تواند طرفین را دعوت به حل اختلاف از طریق میانجی‌گری کند.» با این حال، این نکته لازم به ذکر است که، هیچ‌کدام از طرفین اختلاف در هیچ‌کدام از اتاق‌های دیوان فوتبال ملزم به حل اختلاف خود از طریق میانجی‌گری نیستند. میانجی‌گری یک فرآیند کاملاً داوطلبانه است، و این موضوع هم صراحتاً در مادۀ 26(2) آیین دادرسی دیوان فوتبال منعکس شده است. هم‌چنین لازم به ذکر است که فرآیند میانجی‌گری در فیفا رایگان است. 

اگر طرفین اختلاف خود را به میانجی‌گری ارجاع دهند، پرونده به یک میانجی‌گر از بین افراد لیست موردتأیید فیفا سپرده می‌شود. فرآیند میانجی‌گری براساس مقررات میانجی‌گری دیوان داوری ورزش (CAS) انجام می‌شود. نقش میانجی‌گر، پیش بردن حل اختلاف از طریق مقتضی خواهد بود. 

اگر میانجی‌گری موفق باشد، طرفین اختلاف یک موافقت‌نامۀ حل‌وفصل را امضاء می‌کنند که شرایط مندرج در آن، حل‌وفصل اختلاف را منعکس می‌کند. این موافقت‌نامۀ حل‌وفصل باید نهایی و لازم‌الاجرا محسوب شده و همین‌طور، طرفین دیگر نمی‌توانند به دیوان داوری ورزش (CAS) متوسل شوند. اگر، از سوی دیگر، میانجی‌گری ناموفق باشد، دبیرخانۀ فیفا باید رسیدگی را ا طریق اتاق مربوطۀ فیفا از همان نقطه‌ای که فرآیند متوقف شده بود ادامه دهد. 

با بازگشت پرونده به اتاق مربوطه برای ادامۀ فرآیند رسیدگی، فرآیند، به‌طور قابل توجهی، بدون تبعیض و به‌صورت محرمانه ادامه پیدا خواهد کرد.  براساس مقررات میانجی‌گری دیوان داوری ورزش (CAS) (مادۀ 10)، طرفین مجاز نیستند که در هر فرآیند داوری یا قضائی، به موارد ذیل اتکا کرده یا آنها را به‌عنوان دلیل ارائه کنند:

- نظرات بیان‌شده یا پیشنهاداتی که از سوی یک طرف با توجه به احتمال حل‌وفصل اختلاف مطرح شده‌اند؛

- اقرارهای یک طرف اختلاف در ضمن فرآیندهای میانجی‌گری؛

- اسناد، یادداشت‌ها یا دیگر اطلاعات به‌دست‌آمده طی فرآیندهای میانجی‌گری؛

- پیشنهاد‌ها یا دیدگاه‌های بیان‌شده توسط میانجی‌گر؛ یا

- اینکه یک طرف نسبت به قبول یک پیشنهاد علاقه نشان داده بود یا نه.

 به‌طو کلی، فرآیند میانجی‌گری در اختلافات ورزشی خیلی کم‌کاربرد است و مطرح شدن میانجی‌گری در رسیدگی‌های فیفا، یک فرصت مغتنم برای این روش حل‌وفصل اختلاف است تا جایگاه واقعی خود را پیدا کند. به هر حال باید دید در عمل چه رخ خواهد داد.

 درخواست‌های رگولاتوری (Regulatory Applications)

آیین دادرسی دیوان فوتبال همچنین لیست درخواست‌های رگولاتوری که کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC) صلاحیت رسیدگی براساس آنها را دارد به‌طور مؤثری مورد اصلاح قرار داده است. خود این درخواست‌های رگولاتوری مورد اختلاف نیستند، بلکه تأییدیه‌های رگولاتوری (Regulatory Approvals) که براساس مفاد مقررات وضعیت و نقل‌وانتقال بازیکن فیفا (RSTP) حتماً باید اخذ شوند، منشأ اختلاف هستند.

این‌ها شامل موارد ذیل اند:

• نقل‌وانتقال بین‌المللی یا اولین ثبت بازیکن زیر 18 سال: هر بار که بازیکن زیر 18 سال موضوع نقل‌وانتقال بین‌المللی قرار می‌گیرد یا بازیکن به دنبال ثبت در باشگاه متبوع فدراسیونی که واقع در کشور متبوع بازیکن نیست می‌باشد، موردنیاز است.
• معافیت  محدود بازیکن زیر 18 سال: یک فدراسیون را، تحت شرایط خاص و تنها برای بازیکنان زیر 18 سال آماتور که قصد ثبت در یک باشگاه تماماً آماتور دارد، از گرفتن تأییدیۀ PSC بدین منظور معاف می‌کند. 
• مداخلۀ فیفا برای تأیید ثبت یک بازیکن: دلالیل متعددی هست که چرا از ادامۀ فرآیند نقل‌وانتقال یک بازیکن جلوگیری به عمل می‌آید، به‌طور مثال، جایی که:

1. - فدراسیون سابق هنوز باید اطلاعات بازیکن را تأیید کند؛
2. بازیکن زیر 18 سال است و درخواست آن مورد تأیید قرار نگرفته است؛
3. - باشگاه جدید در حال حاضر ممنوعیت نقل‌وانتقالات را سپری می‌کند؛
4. - درخواست تأییدیۀ نقل‌وانتقال بین‌المللی (ITC) خارج از پنجرۀ نقل‌وانتقالاتی  مربوطه ثبت شده باشد؛ یا
5. - تأییدیه توسط فدراسیون سابق رد شده باشد و مورد اعتراض فدراسیون جدید قرار گرفته باشد.

• درخواست برای تأیید صلاحیت فعالیت یا تغییر فدراسیون: یک فدراسیون فوتبال ممکن است از طرف یک بازیکن درخواست تغییر فدراسیون را تقدیم کند.
• بازگشت با تأخیر یک بازیکن از وظیفۀ تیم ملی: وقتی که بازیکن بعد از فراخوان بین‌المللی با تأخیر به باشگاه خود بازمی‌گردد. اگر یک بازیکن از وظیفۀ بین‌المللی خود با تأخیر بازگردد، براساس درخواست باشگاه متبوع به کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC)، دورۀ مرخصی وی برای فراخوان بین‌المللی بعدی در یک پنجرۀ بین‌المللی استاندارد تا دو روز کوتاه خواهد شد و اگر فراخوان بعدی برای مسابقۀ نهایی یک تورنمنت بین‌المللی (مثل جام جهانی فوتبال) باشد تا پنج روز کوتاه خواهد شد.

با دریافت درخواست، دبیرخانۀ کل فیفا بررسی خواهد کرد که درخواست کامل است یا نه، و بر این اساس، نسبت به اعلام یکی از موارد ذیل اقدام خواهد کرد:

• اگر درخواست کامل باشد، برای تصمیم راجع به آن به کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC) ارجاع خواهد شد.
• اگر درخواست کامل نباشد، دبیرخانۀ کل فیفا از درخواست‌کننده خواهد خواست یک  مهلت زمانی مقرر نقائص درخواست را اصلاح کند، در غیر این صورت فرض می‌شود که درخواست پس گرفته شده.

نتیجه‌گیری

بازسازی و اصلاح ساختار دیوان فوتبال احتمالاً تأثیر چندانی روی فرآیندهای رسیدگی نزد اتاق حل‌وفصل اختلاف (DRC) و کمیتۀ تعیین وضعیت (PSC) در عمل نداشته باشد، چرا که به‌طور کلی به همان رویۀ سابق به کار خود ادامه خواهند داد.

اضافه شدن اتاق AC یا همان اتاق ایجنت‌ها، به‌همراه اجرایی شدن مقررات ایجنت‌های فیفا در آیندۀ نزدیک، نمودی از تلاش فیفا برای تنظیم و کنترل فعالیت‌های ایجنت‌ها و اختلافات میان آنهاست. حال باید دید واکنش فعالان این صنعت به این تحول در فیفا چه خواهد بود.  

مرجع اصلی مطلب:

https://www.lawinsport.com/topics/item/fifa-s-new-football-tribunal-key-changes-practical-issues-for-practioners