مسئولیت مطلق در مبارزه با دوپینگ: محافظت از ورزشکاران بی‌گناه
مقدمه
در دنیای ورزش، حفظ یکپارچگی (Integrity) و بازی جوانمردانه (Fair play) از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر به ویژه در مورد اقدامات ضد دوپینگ صادق است، جایی که هدف، تضمین یک شرایط مساوی و عادلانه برای همه ورزشکاران است. با این حال، نگرانی فزاینده‌ای در مورد مفهوم مسئولیت مطلق (Strict Liability) در پرونده‌های ضد دوپینگ وجود دارد. مسئولیت مطلق ورزشکاران را در قبال وجود مواد ممنوعه در بدن خود، صرف نظر از قصد یا دانش، مسئول می‌داند. در حالی که هدف پشت این اصل جلوگیری از دوپینگ است، سؤالاتی در مورد عادلانه بودن و مجازات احتمالی ورزشکاران بی‌گناه ایجاد کرده است.
در این نوشته به بررسی موضوع مسئولیت مطلق در مبارزه با دوپینگ و بررسی تاثیر آن بر ورزشکاران و نیز به بررسی موارد واقعی و چالش‌های پیش روی ورزشکاران در اثبات بی‌گناهی خود خواهیم پرداخت. علاوه بر این، در مورد نیاز به یک رویکرد متعادل‌تر که از حقوق و شهرت ورزشکاران و در عین حال حفظ یکپارچگی ورزش محافظت کند، بحث خواهیم کرد.
اصل مسئولیت مطلق
مطابق ماده ۲ از مقررات ضد دوپینگ، این وظیفه شخصی ورزشکاران است که اطمینان حاصل کنند که ماده ممنوعه وارد بدن آن‌ها نمی‌شود. ورزشکاران، مسئول هر گونه ماده ممنوعه یا متابولیت‌ها یا نشانگرهای آن هستند که در نمونه‌های آن‌ها وجود دارد.
این ماده، به معنای مسئولیت مطلق ورزشکاران است. مفهوم مسئولیت مطلق در پرونده‌های ضد دوپینگ، بار اثبات را بر دوش ورزشکاران می‌گذارد تا نشان دهند که آن‌ها آگاهانه یا عمدا از مواد ممنوعه استفاده نکرده اند. بر اساس این اصل، ورزشکاران تا زمان اثبات بی‌گناهی، مجرم شناخته می‌شوند که انحراف از اصل کلیِ حقوقیِ بی‌گناه تا اثبات جرم یا اصل برائت است. منطق پشت مسئولیت مطلق این است که با مسئول دانستن ورزشکاران برای هر گونه وجود مواد ممنوعه، صرف نظر از نحوه ورود آن‌ها به بدن خود، از بروز دوپینگ جلوگیری شود.
با این حال، منتقدان این اصل استدلال می‌کنند که مسئولیت مطلق می‌تواند منجر به عواقب ناعادلانه برای ورزشکاران بی‌گناه شود. آن‌ها معتقدند که وجود برخی مواد در بدن یک ورزشکار، لزوماً نشان دهنده دوپینگ عمدی نیست. عواملی مانند آلودگی ناخواسته، مصرف دارو یا حتی خرابکاری و توطئه می تواند بدون اطلاع ورزشکار یا قصد تقلب، منجر به مثبت شدن آزمایش شود.
مطالعه موردی: لیام کامرون
مثال عینی قابل توجهی که بی‌عدالتی‌های بالقوه مسئولیت مطلق را برجسته می‌کند، مورد لیام کامرون (Liam Cameron)، قهرمان بوکس کشور انگلیس است.
لیام کامرون، پس از مثبت شدن آزمایش به جهت وجود یک ماده ممنوعه به نام بنزویلکگونین، متابولیت کوکائین، در بدن وی برای مدت طولانی از این ورزش محروم شد. این آزمایش در مارس ۲۰۱۸ و پس از مبارزه او با نیک جنمن انجام شد. کامرون توسط مرجع بدوی مستقل رسیدگی کننده (Sportresolutions) به دلیل نقض مقررات ضد دوپینگ به مدت ۴ سال از شرکت در تمام مسابقات بوکس محروم شد.
لیام کامرون نسبت به رای صادر شده از آژانس ضد دوپینگ بریتانیا، نزد دیوان داوری ورزش (CAS) تجدیدنظرخواهی کرد (2019/A/6110). او در پرونده مطروحه در دیوان داوری ورزش مدعی شد که پس از فروش بلیت در محله‌هایی که به فروش و استفاده از مواد مخدر معروف هستند، هنگام دست زدن به اسکناس، به‌طور ناخواسته کوکائین وارد بدنش شده است. او در این پرونده شواهد و مستنداتی ارائه کرد که نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از اسکناس‌های در گردش در انگلیس، به کوکائین آلوده هستند. با این حال پنل رسیدگی کننده در دیوان داوری ورزش استدلال‌های او را رد کرد، و ادعای او را به جهت عدم وجود شواهد ملموس زیر سوال برد و اشاره کرد که کامرون باید برای اثبات ادعاهای خود مستندات بیشتری ارائه میکرد. نتیجتاً تجدیدنظرخواهی وی نیز رد شد.
اگر به مطالعه این پرونده جذاب حقوق ورزشی علاقه‌مند هستید، میتوانید تصمیم دیوان داوری ورزش در خصوص این پرونده را از طریق لینک‌های زیر دانلود نمایید:
تصمیم مرجع بدوی (Sportresolutions)
به چالش کشیدن اصل مسئولیت مطلق: بی‌گناه تا اثبات گناه
پرونده لیام کامرون سوالات مهمی را در مورد عادلانه بودن مسئولیت مطلق در پرونده‌های ضد دوپینگ مطرح می‌کند. طرفدارانِ یک رویکرد متعادل تر، استدلال می‌کنند که ورزشکاران باید تا زمان اثبات گناه، بی‌گناه فرض شوند، نه برعکس. آن‌ها معتقدند که بار اثبات باید بر عهده مقامات ضد دوپینگ باشد تا دوپینگ عمدی را ثابت کنند، نه اینکه مسئولیت اثبات بی‌گناهی را بر دوش خود ورزشکاران بگذارند.
یکی از گزینه‌های پیشنهادی این گروه، اتخاذ یک سیستم مبتنی بر خطا است، که در آن ورزشکاران تنها در صورتی پاسخگو خواهند بود که نشان داده شود عمداً از مواد ممنوعه استفاده کرده اند.
متعادل کردن انصاف و بازدارندگی
در حالی که هدف اصلی مسئولیت مطلق، بازدارندگی ورزشکاران از دوپینگ است، ایجاد تعادل بین بازدارندگی و حمایت از حقوق ورزشکاران ضروری به نظر می رسد. سیستم فعلی، بار سنگینی را بر دوش ورزشکاران قرار می‌دهد تا قوانین و مقررات پیچیده را که اغلب با منابع و پشتیبانی محدود انجام می‌دهند، رعایت کنند و همواره نگران محرومیت های احتمالی باشند. ورزشکاران احتمالاً بی‌گناهی مانند لیام کامرون، با عواقب شدیدی از جمله محرومیت‌های طولانی مدت و آسیب به حرفه و شهرت خود روبرو هستند.
یک رویکرد ظریف‌تر می‌تواند شامل اصلاح فرآیند ضد دوپینگ، مانند اجرای کنترل‌های دقیق‌تر در جمع‌آوری نمونه برای به حداقل رساندن خطر آلودگی باشد. علاوه بر این، مقامات مبارزه با دوپینگ می‌توانند منابع و حمایت بیشتری را برای ورزشکاران فراهم کنند تا به آن‌ها در درک قوانین، مقررات و خطرات احتمالی ناشی از دوپینگ سهوی کمک کنند.
نتیجه
مسئولیت مطلق در پرونده‌های ضد دوپینگ، موضوع بحث در سال‌های اخیر بوده است. در حالی که هدف این اصل تضمین یک زمین بازی برابر در ورزش است، نگرانی‌هایی در مورد عادلانه بودن آن و مجازات احتمالی ورزشکاران بی‌گناه وجود دارد. مورد لیام کامرون یادآور چالش‌هایی است که ورزشکاران در اثبات بی‌گناهی خود در مواجهه با آزمایش مثبت با آن‌ها روبرو هستند.
با حرکت رو به جلو، ایجاد تعادل بین بازدارندگی و حمایت از حقوق ورزشکاران بسیار مهم است. یک سیستم مبتنی بر خطا که مسئولیت اثبات دوپینگ عمدی را بر عهده مقامات ضد دوپینگ قرار می‌دهد، می‌تواند رویکرد منصفانه‌تر و عادلانه‌تری ارائه دهد. علاوه بر این، اصلاح فرآیند ضد دوپینگ و ارائه حمایت بیشتر از ورزشکاران می‌تواند به کاهش خطر جریمه شدن ناعادلانه ورزشکاران بی‌گناه کمک کند.
در نهایت، هدف باید حفظ یکپارچگی ورزش و در عین حال حفظ حقوق و شهرت ورزشکارانی باشد که قوانین را رعایت می‌کنند و منصفانه به رقابت می‌پردازند. با ارزیابی مجدد مفهوم مسئولیت مطلق، ما می‌توانیم برای یک سیستم ضد دوپینگ بهتر و عادلانه‌تر تلاش کنیم.